Heusden
Al in het jaar 1210 wordt van een kerk te Heusden melding gemaakt. Het restant, de in Romaanse stijl gebouwde toren, is in 1944 verwoest. In 1328 wordt de kerk uitgebreid met een noorder- en zuiderzijbeuk. Ook komt er een koor in gotische stijl. In 1555 wordt in plaats van de noordbeuk een dwarsschip gebouwd en komen er drie traveeën, in afwisselende lagen baksteen en natuursteen. Hier treft men nog altijd versieringen aan in gotische stijl.
De stadsbrand van 1572 vernielt grote delen van de kerk. Vanaf 1579 volgt een grondige restauratie. In 1628 wordt het waarschijnlijk in 1412 gebouwde nevenkoor aan de noordzijde gesloopt. In de jaren 1637-1639 wordt het koor vernieuwd. Door terugtrekkende Duitse troepen wordt in de nacht van 4 op 5 november 1944 de toren opgeblazen. Ook het westelijk deel van de kerk wordt verwoest. Na de oorlog wordt de kerk aan de westzijde op sobere wijze afgesloten en gerestaureerd. De toren, de westelijke kapellen en de verwoeste travee zijn niet herbouwd. De omtrek van de fundamenten is aangegeven in de bestrating.
In de kerk bevinden zich, naast fraaie grafzerken, tekstborden uit de 16e en 17e eeuw en een recent gerestaureerd gildenbord, klokken uit 1334, 1501 en 1518. Een klok uit 1412 hangt thans in de dakruiter. Zeer fraai is het uit 1733 daterende praalgraf van de baron Van Friesheim, van 1711-1733 gouverneur van Heusden. Het ontwerp van dit grafmonument is van Jacob Marot en het beeldhouwwerk is uitgevoerd door Jan Baptist Xaverij.
